Gerçekte korkulması gereken bir durum olmadığı halde, herhangi bir nesne veya duruma karşı korkma ya da ondan kaçınma davranışlarına fobi denir. Fobilerin neden olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bu konuda öne sürülen nedenler, fobilerin türüne göre değişiklik gösterdiğidir. Aynı fobi, farklı kişilerde değişiklik gösterebilir. Ruhsal hastalıkların çoğunda olduğu gibi fobilerin oluşmasındaki esas neden; genetik ve biyolojik sebeplerdir.
Fobi Neden Olur, Fobi Belirtileri Nelerdir, Sosyal Fobi ve İnsan Fobisi
Fobisi olan kişiler korkularının saçma olduğunu bilir, fakat bunu mantıksal yönde engelleyemezler. Bu korkular zamanla kişilerin gündelik hayatta işlevlerinin bozulmasına da sebep olur.
İnsan Fobisi
Fobiksel durumlar toplumda sık sık görülmektedir. Yapılan araştırmalarda %10 oranında fobik olduğu tespit edilmiştir. Panik atakla görülen fobik durumla karşılaşıldığında şu belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Yüz kızarması, titreme, terleme, çarpıntı, nefes darlığı, yutkunma zorluğu gibi…
Fobiler Neden Olur, Fobi Belirtileri Nelerdir?
- Genetik Yalnızlık; bazı fobilerde genetik yatkınlık yoğun olabilmektedir. Mesela, iğne yaptırma ya da kan aldırma fobisi olan bireylerde, ailede de benzer hastalığın olması sık rastlanan bir durumdur. Bu noktada, yatkınlık derecesinin çevresel veya genetik nedenlere bağlı şekilde gelişip gelişmediğini ortaya çıkaracak araştırmalar şuan yeterli değildir.
- Nörokimyasal nedenler; Adrenalin ve noradrenalin salınımı bazı insanlarda fazladır. Bu durum kişilerde fobilerin gelişmesine neden olabilmektedir. Bu tür hastalara verilen ilaçlar, ilgili maddelerin salınımı ya da bedensel duyarlılığı azaltmak içindir. Fobilerin önceki yaşantılara bağlı olarak ilerlediğine dair bir takım teoriler mevcuttur. Watson’ un öğrenme teorisi, şartlandırılmış refleks hareketler sonucu fobilerin oluştuğunu ileri sürmektedir.
Fobi Belirtileri Nelerdir?
Anksiyete belirtileri, korkuya neden olan obje, aktivite veya durum sonucu ortaya çıkar. Fobik durumlarla karşılaşıldığında, panik ataklarda görülen belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Fobi belirtilerinin bazıları şunlardır;
- Çarpıntı ve yüz kızarması
- Titreme ve terleme
- Bulanık görme
- Ağız kuruluğu ve nefes darlığı
- Yutkunma güçlüğü
Sosyal Fobi Nedir?
Panik bozukluktan farklı olarak, sosyal fobi belli durumlarda ortaya çıkmaktadır. Panik atak rahatsızlığı olan kişiler ne zaman atak geçireceklerini bilir ve atağı önlemek için fobik olaylardan kaçar. Örnek vermek gerekirse, asansör korkusu olan hastalar asansöre binince atak geçirebilirler. Bu durumu yaşamamak için de asansöre binmek yerine merdivenden inip çıkarlar. Fobisi olan bireyler, bu kaçınma hareketini kullanarak atak geçirmeyi önleyebilirler. Fobiden farklı olarak, panik bozukluğu olanlarda atakların nerede veya ne zaman geçeceği bilinmemektedir.
Dünyada tespit edilen en ilginç fobiler şunlardır:
- Ablutophobia- Yıkanma ve banyo yapma fobisi.
- Acarophobia- Kaşıntı veya kaşıntıya neden olan böcek fobisi.
- Amaxophobia- Hareket halindeki bir arabanın içinde bulunma fobisi.
- Bromidrosiphobia Bromidrophobia- Vücut kokusu fobisi.
- Brontophobia- Gök gürültüsü ve şimşek fobisi.
- Cacophobia- Çirkin olma fobisi.
- Cainophobia Cainotophobia- Yenilik veya değişiklik fobisi.
- Caligynephobia- Güzel kadın fobisi.
- Dentophobia- Disçiden korkma fobisi.
- Dermatopatophobia- Deri hastaliklarindan korkma fobisi.
- Ecclesiophobia- Kilise fobisi.
- Ecophobia- Ev fobisi.
- Eicophobia- Evi kaplayan nesneler fobisi.
- Eisoptrophobia- Ayna veya kendini aynada görme fobisi..
- Febriphobia Fibriphobia Fibriophobia- Ateşlenme fobisi.
- Felinophobia- Kedi fobisi.
- Francophobia- Fransa veya Fransız kültürü fobisi.
- Frigophobia- Soğuk ya da soğuk şeyler fobisi.
- Galeophobia Gatophobia- Kedi fobisi.
- Genuphobia- Diz fobisi.
- Gephyrophobia Gephydrophobia Gephysrophobia- Köprüden geçme fobisi.
- Glossophobia- Konuşmaya çalışma ya da toplum içinde konuşma fobisi.
- Hadephobia- Cehennem fobisi.
- Hagiophobia- Azizler ya da kutsal şeyler fobisi.
- Hamartophobia- Günaha girme fobisi.
- Iatrophobia- Doktor veya doktora gitme fobisi.
- Ichthyophobia- Balık fobisi.
- Ideophobia- Fikir fobisi.
- Illyngophobia- Dengeni kaybetme veya aşağı bakınca dengeyi kaybetme fobisi.
- Japanophobia- Japon fobisi.
- Judeophobia- Yahudi fobisi.
- Kainolophobia Kainophobia- Yenilik fobisi.
- Kakorrhaphiophobia- Başarısız olma veya yenilme fobisi.
- Katagelophobia- Küçük duruma düşüş fobisi.
- Kathisophobia- Oturma fobisi.
- Ligyrophobia- Yüksek sesli gürültü fobisi.
- Limnophobia- Göl fobisi.
- Linonophobia- İp fobisi.
- Macrophobia- Uzun süre bekleme fobisi.
- Mageirocophobia- Yemek pişirme fobisi.
- Maieusiophobia- Çocuk doğumu fobisi.
- Necrophobia- Ölüm veya ceset fobisi.
- Nelophobia- Cam fobisi.
- Noctiphobia- Gece fobisi.
- Nosophobia Nosemaphobia- Hastalanma fobisi.
- Nudophobia- Çıplaklık.
- Nyctophobia- Karanlık veya gece fobisi.
- Obesophobia- Kilo alma fobisi.
- Ochlophobia- Kalabalık fobisi.
- Ochophobia- Araç fobisi.
- Opiophobia- Doktorların bir hastaya ilaç verme fobisi.
- Pagophobia- Buz ve donma fobisi.
- Panthophobia- Acı çekme ve hastalık fobisi.
- Philemaphobia Philematophobia- Öpme fobisi.
- Radiophobia- Radyasyon fobisi.
- Ranidaphobia- Kurbağa fobisi.
- Rectophobia- Kuyruk sokumu ve ilgili hastalıklar fobisi.
- Samhainophobia: Cadılar bayramı fobisi.
- Sarmassophobia- Aşk oyunları fobisi.
- Satanophobia- Şeytan fobisi.
- Scabiophobia- Bir tür deri hastalığı fobisi.
- Scatophobia- Dışkı fobisi.
- Tachophobia- Hız fobisi.
- Taeniophobia Teniophobia- Vücut içindeki solucan fobisi.
- Taphephobia Taphophobia- Canlı gömülme ya da mezarlık fobisi.
- Tapinophobia- Hastalık bulaştırma fobisi.
- Uranophobia Ouranophobia- Cennet fobisi.
- Urophobia- İdrar ve işeme fobisi.
- Verminophobia- Bakteri fobisi.
- Vestiphobia- Giyinme fobisi.
- Virginitiphobia- Tecavüze uğrama fobisi.
- Walloonphobia- Valon fobisi.
- Wiccaphobia: Cadı ve cadılık fobisi.
- Xanthophobia- Sarı renk fobisi.
- Xenophobia- Yabancı insan fobisi.
- Xylophobia- Tahta nesneler veya orman fobisi.
- Xyrophobia- Tıraş bıçağı fobisi.
- Zelophobia- Kıskançlık fobisi.
- Zeusophobia- Tanrı fobisi.
- Zoophobia- Hayvan fobisi.
Genel olarak fobi tedavisinde uygulanması gereken birkaç yöntem bulunmaktadır. Tek başına ilaç tedavisi yeterli olmayıp psikolojik destek alınmalı ve uzman desteği yönlendirmesi ile korku ile yüzleşilmelidir.
